رانیتیدین (Ranitidine) با نام تجاری زانتاک (Zantac) یکی از داروهای مشهور برای مشکلات گوارشی نظیر زخم معده، سوزش معده و رفلاکس معده به مری است. این دارو را می‌توان بدون نسخه پزشک مصرف کرد. البته احتمال بروز عوارض جانبی مثل سردرد، یبوست یا اسهال پس از مصرف دارو وجود دارد. لازم به ذکر است که تجویز و مصرف این دارو از فروردین 1399 ممنوع اعلام شده است. این موضوع به دلیل وجود مقدار بیش از حد ترکیبات سرطان‌زا در این دارو است. بنابراین بهتر است به جای آن از داروهای جایگزین نظیر فاموتیدین یا امپرازول استفاده کنید.

در ادامه با مجله اینترنتی لی‌لی‌مگ همراه شوید تا شما را با موارد مصرف، دوز و روش مصرف، عوارض جانبی و نکات احتیاطی در مورد داروی رانیتیدین آشنا کنیم.

داروی رانیتیدین چیست (ranitidine)
قرص رانیتیدین چیست و چه کاربردی دارد؟

هشدار مهم درباره ممنوعیت مصرف رانیتیدین

در آپریل سال 2020 میلادی، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هشدار داد که مصرف رانیتیدین ممنوع است و تمامی فرآورده‌های حاوی رانیتیدین باید از داروخانه‌ها جمع‌آوری شوند. سازمان غذا و داروی ایران نیز در اطلاعیه‌ای دستور جمع آوری و حذف تمامی فراورده‌های رانیتیدین در بازار دارویی کشور را از تاریخ ۲۴ فروردین صادر کرده‌است. بنابراین فروش، تجویز و مصرف این دارو اکیدا ممنوع است و باید از داروهای جایگزین مثل قرص فاموتیدین، سایمتیدین  یا قرص امپرازول استفاده شود. اما دلیل این موضوع چیست؟

این توصیه به این دلیل انجام شده است که سطح غیر قابل قبولی از یک ماده‌ی شیمیایی سرطان‌زا به نام ان نیتروزو دی متیل آمین (NDMA) در برخی محصولات رانیتیدین یافت شده است. ماده‌ی NDMA در مقادیر کم در برخی غذاها و آب وجود دارد اما مقدار آن به حدی نیست که خطرآفرین باشد. اما در مورد رانیتیدین، مقدار این ماده با گذشت زمان یا با قرارگیری دارو در معرض دمای بالاتر از دمای طبیعی محیط افزایش یافته و به حد خطرناک می‌رسد. به همین دلیل مصرف رانیتدین خطرناک و سرطان‌زاست و دستور جمع آوری داروی رانیتیدین از بازار صادر شده است.

پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با رانیتیدین و موارد مصرف آن، ویدئوی زیر را به زبان اصلی (انگلیسی) مشاهده نمایید:
لازم به ذکر است که تجویز و مصرف این دارو از فروردین 1399 ممنوع اعلام شده است. این موضوع به دلیل وجود مقدار بیش از حد ترکیبات سرطان‌زا در این دارو است.

در صورت تمایل می‌توانید صوت این ویدئو را به صورت جداگانه (زبان اصلی – انگلیسی) بشنوید:

اطلاعات دارویی و موارد مصرف رانیتیدین

رانیتیدین – Ranitidine
نام تجاری دارو زانتاک، قرص رانوور
رده‌بندی فارماکولوژیک مسدود‌کننده گیرنده H2
رده‌بندی درمانی ضد زخم گوارشی
رده‌بندی مصرف در حاملگی گروه B – مجاز با مشورت پزشک
شرایط نگهداری در جای خشک با دمای بین 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد
اشکال دارویی رانیتیدین
قرص رانیتیدین 150 میلی‌گرم
آمپول رانیتیدین با غلظت 25 میلی‌گرم در یک میلی‌لیتر
شربت رانیتیدین با غلظت 75 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر

داروی رانیتیدین برای چیست؟

داروی رانیتیدین یک داروی کاهنده‌ی اسید معده متعلق با گروه داروهای مسدودکننده‌ی گیرنده‌ی H2 است. از جمله خواص رانیتیدین می‌توان به درمان و جلوگیری از زخم معده و زخم روده، درمان کوتاه مدت زخم دوازدهه فعال، درمان نگهدارنده برای زخم دوازدهه پس از التیام زخم حاد و درمان التهاب مری اشاره کرد. این دارو همچنین برای درمان شرایطی که معده اسید بیش از حد تولید می‌کند (مانند سندرم زولینگر-الیسون)، تجویز می‌شود. دیگر کاربرد قرص رانیتیدین برای برای درمان بیماری رفلاکس معده (ترش کردن) است. همچنین این دارو برای سایر مشکلاتی که در آن اسید از معده به مری برگشته و باعث سوزش معده می‌شود، موثر است (اطلاعات بیشتر).

فارماکوکینتیک و مکانیسم اثر رانیتیدین

مکانیسم اثر رانیتیدین به این شکل است که عملکرد هیستامین در گیرنده‌های H2 در سلول‌های معده را مهار و ترشح پایه و شبانه اسید معده را کنترل می‌کند. جذب این دارو از مجرای گوارش کامل نیست (۵۰ درصد دوز دارو به گردش خون سیستمیک می‌رسد). این دارو پس از جذب در کبد متابولیزه شده و در نهایت از راه ادرار و مدفوع دفع می‌شود. فارماکوکینتیک رانیتیدین به شرح زیر است:

روش مصرف شروع اثر اوج اثر مدت اثر
خوراکی 1 ساعت 1 تا 3 ساعت 13 ساعت
عضلانی-وریدی ناشناخته ناشناخته ناشناخته
آمپول رانیتیدین برای چیست
موارد مصرف آمپول رانیتیدین چیست

دوز و نحوه مصرف رانیتیدین

داروی رانیتیدین در اشکال مختلفی شامل قرص، آمپول و شربت تولید و تجویز می‌شود که البته قرص آن رایج‌تر است. بهتر است این دارو را با نظر و تجویز دکتر به صورت روزانه مصرف کنید. دوز معمول داروی رانیتیدین به شرح زیر است (منبع):

قرص رانیتیدین برای زخم روده و زخم دوازدهه

در بالغین (بین 17 تا 64 سال):

در کودکان (یک ماه تا 16 سال):

قرص رانیتیدین برای زخم معده

در بالغین (بین 17 تا 64 سال):

در کودکان (یک ماه تا 16 سال):

قرص رانیتیدین برای رفلاکس معده

در بالغین (بین 17 تا 64 سال):

در کودکان (یک ماه تا 16 سال):

قرص رانیتیدین برای ازوفاژیت (التهاب مری) فرسایشی

در بالغین (بین 17 تا 64 سال):

در کودکان (یک ماه تا 16 سال):

قرص رانیتیدین برای ترشح بیش از حد اسید معده

در بالغین (بین 18 تا 64 سال):

در کودکان (کوچکتر از 18 سال):

در نظر داشته باشید که دوز رانیتیدین برای افراد بزرگتر از 64 سال و مبتلایان به اختلالات کلیوی و کبدی کمتر از موارد فوق است و پس از بررسی پزشک تعیین می‌شود. همچنین برای کودکان با نظر پزشک ممکن است از قرص یا شربت رانیتیدین استفاده شود.

برای آشنایی بیشتر با نحوه مصرف رانیتیدین، ویدئوی زیر را تماشا کنید:

عکس قرص رانیتیدین 150
موارد مصرف و فواید قرص رانیتیدین چیست؟

نکات مهم در مصرف داروی رانیتیدین

قبل از مصرف داروی رانیتیدین به نکات زیر توجه کنید:

روش نگهداری رانیتیدین

رانیتیدین را در دمای محیط، دور از رطوبت، دور از گرما و دور از نور مستقیم خورشید قرار دهید. همچنین برای نگهداری بهتر دارو می‌توانید از ظروف مخصوص نگهداری استفاده کنید. برای خرید این محصولات از لینک زیر کمک بگیرید:

قرص رانيتيدين یا داروی زانتاک
نکات مهم در مصرف قرص رانیتیدین

موارد احتیاط رانیتیدین

در صورت داشتن بیماری‌ها و مشکلات سلامتی زیر، قبل از مصرف داروی رانیتیدین با پزشک خود مشورت کنید:

توصیه می‌شود در بیماران سالخورده یا مبتلا به نارسایی كبدی یا كلیوی، مقدار دوز دارو با نظر پزشک کاهش یابد.

موارد منع مصرف رانیتیدین

مورد منع خاصی برای داروی رانیتیدین ذکر نشده‌است. البته مصرف بی‌ضرر طی دوران حاملگی، در مادران شیرده و کودکان ثابت نشده است. بنابراین در این موارد بهتر است دارو را با احتیاط و تحت نظارت پزشک مصرف کنید.

مصرف رانیتیدین در بارداری

داروی رانیتیدین با توجه به طبقه‌بندی FDA آمریکا در گروه B برای مصرف در دوران بارداری قرار دارد. در مورد تاثیر دارو‌های گروه B در دوران بارداری نتایج قطعی گزارش نشده‌است. در واقع تاثیر داروی رانیتیدین بر زنان باردار با تاثیر مصرف آن بر حیوانات آزمایشگاهی متفاوت است و یا  شواهد قطعی برای بی‌خطر بودن مصرف قرص رانیتیدین در بارداری وجود ندارد. به همین دلیل بهتر است با احتیاط کامل و پس از مشورت با پزشک داروی رانیتیدین را مصرف کنید.

مصرف رانیتیدین در شیر‌دهی

دارو رانیتیدین به شیر مادر منتقل می‌شود. بنابراین از مصرف خودسرانه‌ی این دارو در شیردهی پرهیز کرده و دارو را فقط با تجویز و نسخه‌ی پزشک مصرف کنید.

مصرف رانیتیدین برای کودکان

ایمن و موثر بودن رانیتیدین در کودکان زیر 1 ماه اثبات نشده است. همچنین شواهد نشان می‌دهد که مصرف رانیتیدین برای درمان مشکلات ناشی از بیش ترشحی اسید معده (مثل سندرم زولینگر-الیسون) در افراد زیر 18 سال تاثیرگذار نیست. البته می‌توان با تجویز پزشک از رانیتدین برای درمان زخم‌های گوارشی یا رفلاکس معده در این گروه سنی استفاده کرد.

شربت رانیتیدین کودکان
شربت رانیتیدین برای کودکان

عوارض رانیتیدین چیست؟

سردرد، یبوست یا اسهال از شایع‌ترین عوارض رانيتيدين هستند. هر چند این عوارض خفیف هستند و به مرور از بین می‌روند، اما در صورتی که طولانی یا آزاردهنده شدند، موضوع را به اطلاع پزشک برسانید.

رانیتیدین ممکن است باعث بروز برخی عوارض جدی هم بشود. این عوارض عبارتند از (منبع):

در صورت بروز این علائم، خیلی سریع به پزشک خود مراجعه کرده و موضوع را به اطلاع ایشان برسانید.

همچنین در موارد نادر احتمال واکنش آلرژیک با رانیتیدین وجود دارد. این واکنش با علائمی مثل بثورات پوستی، خارش یا تورم (به خصوص در گلو، زبان و صورت)، سرگیجه شدید و سختی در تنفس همراه است. در این شرایط سریعا به مراکز درمانی یا اورژانس مراجعه کنید.

توجه داشته باشید که موارد فوق تمامی عوارض جانبی رانیتدین نیست. بنابراین اگر در دوره‌ی مصرف دارو با هر گونه عارضه یا مشکل غیرمعمول موجه شدید، حتما موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.

مسمومیت با رانیتیدین

مصرف بیش از اندازه‌ی رانیتیدین ممکن است باعث اوردوز یا مسمویت دارویی شود که با علائمی مثل بیهوش شدن، مشکل در راه رفتن، سرگیجه شدید یا مشکلات تنفسی همراه است. در این شرایط بیمار را خیلی سریع به اورژانس یا مراکز درمانی ببرید.

عوارض قرص رانيتيدين چيست؟
عوارض قرص رانیتیدین 150 و 300

تداخل دارویی رانیتیدین

مصرف رانیتیدین در کنار دارو‌های زیر ممکن است باعث تداخل دارویی شود:

در این شرایط امکان دارد که دارو‌ها تاثیر مورد نظر را به صورت کامل در بدن نداشته‌باشند. بنابراین اگر هریک از دارو‌های فوق را استفاده می‌کنید، این موضوع را قبل از مصرف رانیتیدین به پزشک خود اطلاع دهید.

داروهای مشابه رانیتیدین

داروی رانیتیدین در گروه داروهای گوارشی طبقه‌بندی می‌شود. همچنین این دارو از نظر درمانی در گروه داروهای مهارکننده اسید و ضد زخم و زیر‌گروه آنتاگونیست گیرنده H2 قرار می‌گیرد. به همین جهت ممکن است به جای داروی رانیتیدین هر یک از دارو‌های زیر برای شما تجویز شود:

این دارو‌ها شدت اثر متفاوتی داشته و با دوز متفاوتی مصرف می‌شوند. توصیه می‌شود که این دارو‌ها را بدون نسخه و مشورت پزشک مصرف نکنید.

خواص قرص رانیتیدین برای سوزش معده
همه چیز درباره قرص رانیتیدین

پاسخ به پرسش‌های متداول درباره رانیتیدین

آیا قرص رانیتیدین سرطان زاست؟

تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که غلظت برخی ترکیبات سرطان‌زا با گذشت زمان در رانیتدین افزایش یافته و به حد خطرناک می‌رسد (اطلاعات بیشتر در فایل pdf انتهای مقاله). به همین جهت با هشدار سازمان غذا و داروی آمریکا و همچنین اطلاعیه سازمان غذا و دارو ایران، مصرف تمامی فرآورده‌های رانیتدین خطرناک و ممنوع است. بنابراین اگر در حال مصرف این دارو هستید، با مشورت پزشک از داروهای جایگزین استفاده کنید.

بهترین جایگزین رانیتیدین چیست؟

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) داروهای امپرازول، اس اموپرازول، لانزوپرازول، فاموتیدین و سایمتیدین را به عنوان جایگزین رانیتیدین پیشنهاد می‌دهد. البته توصیه می‌کنیم از مصرف خودسرانه‌ی این داروها پرهیز کنید زیرا دوز مصرف آنها با رانیتیدین متفاوت است. در این مورد بهتر است با پزشک یا مسئول داروخانه مشورت کرده و دارو و دوز مناسب را از ایشان بپرسید.

تفاوت قرص رانیتیدین و فاموتیدین چیست؟

هر دو دارو از داروهای مهارکننده‌ی اسید معده هستند و موارد مصرف و عوارض تقریبا یکسانی دارند. البته فاموتیدین در مقایسه با رانیتیدین داروی قوی‌تری است (20 میلی‌گرم فاموتیدین معادل با 150 میلی‌گرم رانیتدین است). به همین دلیل دوز مصرف این دو دارو با هم متفاوت است. البته با توجه به ممنوعیت مصرف رانیتیدین، تجویز این دارو توسط پزشک متوقف شده و به جای آن از فاموتیدین یا سایر داروها استفاده می‌شود.

رانیتیدین بهتر است یا امپرازول؟

رانیتیدین و امپرازول دو داروی مشابه هستند که مشکلات گوارشی را درمان می‌کنند. البته این دو دارو از نظر شیمیایی متفاوت هستند زیرا رانیتیدین به عنوان یک مسدود کننده‌ی هیستامین عمل می‌کند در حالی که امپرازول یک مهار کننده پمپ پروتون است. از طرفی اثرگذاری این داروها در درمان بیماری‌های مختلف متفاوت است. به طور مثال امپرازول برای درمان التهاب مری بهتر از رانیتدین عمل می‌کند. بنابراین انتخاب داروی مناسب بین رانیتیدین یا امپرازول، باید توسط پزشک مشخص شود.

سوال دیگری درباره داروی رانیتیدین دارید؟ آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

× توجه!
دوز مصرفی، عوارض جانبی و سایر اطلاعات ارائه شده در این مطلب با توجه به وبسایت‌های خارجی و دیگر مراجع جمع‌آوری شده و لی‌لی‌مگ هیچ گونه مسئولیتی در قبال صحت آنها ندارد. توصیه می‌کنیم داروی رانیتیدین را فقط تحت نظر پزشک مصرف کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *