مسجد ایاصوفیه استانبول شاهکاری با قدمتی بیش از هزار سال در قسطنتنیه سابق و استانبول فعلی است که تجربهی کلیسا و مسجد بودن را دارد. ایاصوفیه به معنای حکمت مقدس در حال حاضر به عنوان موزه ایاصوفیه استانبول و بزرگترین موزه ترکیه نیز شناخته میشود. مسجد ایاصوفیه مانند برج گالاتا به عنوان یکی از نمادهای استانبول شناخته میشود. در ادامه با ما در مجله اینترنتی لیلیمگ همراه باشید تا با تاریخچهی عجیب، شاهکارهای بنای مسجد و راههای دسترسی و آدرس مسجد ایاصوفیه آشنا شوید.
چکیدهی مطالبی که در این مقاله میخوانید …
ایاصوفیه احتمالا مشهورترین بنای تاریخی استانبول است. تاریخچه این بنا به مسیحیان قرون وسطی باز میگردد. نکتهی جالب این که ایاصوفیه در طول تاریخش شاهد ظهور و سقوط امپراتوری روم و اپراتوری عثمانی و تشکیل ترکیه مدرن امروزی بوده است. به همین دلیل این بنا تلفیقی از فرهنگ مسیحیت و اسلام را در خود جای داده است و از این جهت اهمیت ویژهای دارد.
ایاصوفیه یک بنای مذهبی با قدمتی 1500 ساله است و تاریخ پیدایش آن به امپراتوری بیزانس باز میگردد. بسیاری از مورخین این بنا را بهترین و باشکوهترین مثال از معماری بینظیر بیزانس میدانند. از عناصر این معماری که همچنان در داخل ایاصوفیه قابل مشاهده است، میتوان به طاقهای گرد، موزاییکهای طلایی و براق، سنگ مرمر، نقاشیهای دیواری و گنبدهای کلاسیک اشاره کرد. ایاصوفیه در ابتدا یک کلیسا بود و جالب است بدانید که برای 900 سال به عنوان کلیسای جامع مسیحیت شناخته میشد. بنای اولیه ایاصوفیه در سال 325 میلادی تاسیس شد و حتی در آن دوران به عنوان مرکز امپراتوری روم انتخاب شد. البته بنای اولیه دو مرتبه تخریب و سه مرتبه بازسازی شد. در نهایت کلیسای ایاصوفیه در سال 532 میلادی ساخته و به بزرگترین عبادتگاه مسیحیان جهان تبدیل شد.
سلطان محمد پس از فتح کنستانتینوپل در سال 1453، ایاصوفیه را از یک کلیسای مسیحی به مسجدی زیبا برای عبادت مسلمانان تبدیل کرد. به این ترتیب این بنای تاریخی برای سالیان طولانی شاهد تاج گذاری، پیروزیها و عبادتهای مسلمانان در دوره شاهان عثمانی بود. تلاش شاهان عثمانی سبب شد تا ایاصوفیه برای 500 سال به عنوان یکی از بزرگترین و برترین مساجد جهان اسلام شناخته شود. نکتهی جالبتر اینکه با وجود تبدیل کردن کلیسای مسیحی به بزرگترین مسجد اسلام، شاهان عثمانی در حفظ و حراصت از موزاییکها و معماری به جا مانده از دوران مسیحیت هم کوشا بودند. به این ترتیب امروزه در این مجسد عناصر اسلامی و مسیحی در کنار هم قابل مشاهده است.
پس از استقلال ترکیه و در سال 1935، ایاصوفیه به موزه تغییر کاربری داد و از سال 1985 میلادی نیز در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. اما پس از اعتراض مردم در سالیان اخیر، دادگاه ترکیه در سال 2020 به تغییر کاربری ایاصوفیه رای داد و دوباره آن را به یک مسجد تبدیل کرد. به این ترتیب دربهای آن مجددا به روی نمازگزاران باز شد. موضوعی که با انتقاد اتحادیه اروپا و یونسکو همراه شد.
امروزه موزه یا مسجد ایاصوفیه به عنوان محبوبترین جاذبهی گردشگری استانبول شناخته میشود و سالانه نزدیک به 3.3 میلیون بازدید کننده را به خود میبیند. برای ورود به این مسجد نیازی به خرید بلیط و پرداخت هزینه نیست. فقط برای بازدید از بخشهای داخلی باید کفش خود را در آورید. در ضمن بهتر است در زمان برگزاری نمازهای روزانه از مسجد بازدید نکنید. زیرا این ساعتها مسجد نسبتا شلوغ است و البته برخی از بخشهای آن به دلیل برپایی نماز بسته میشود. نکته آخر این که خانمها برای ورود به مسجد باید موی سر خود را بپوشانند.
برای آشنایی بیشتر با مسجد ایاصوفیه و بخشهای مختلف آن، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
این هم یک ویدیوی کوتاه و جالب درباره مسجد ایاصوفیه استانبول
معرفی مسجد ایا صوفیه استانبول (Hagia Sophia)
بسیاری از کسانی که برای یک سفر توریستی به ترکیه و به ویژه استانبول برنامه ریزی میکنند، نمای مسجد ایاصوفیه استانبول را به عنوان تصویری معروف از این شهر در ذهن دارند. مسجد ایاصوفیه که در منطقه سلطان احمد (مرکز شهر) استانبول قرار دارد، با قبهها و منارههای بلندش، در تمام روزهای سال گردشگران و توریستها را به خود جذب میکند. ایاصوفیه که 1500 سال پیش به عنوان کلیسای بزرگ امپراتوری بیزانس ساخته شد و کلیسای هاجیا صوفیا نام گرفت، 900سال بعد، با فتح استانبول توسط نیروهای عثمانی، به دستور پادشاه عثمانی به مسجد تبدیل شد. اما این پایان کار نبود و با روی کار آمدن آتاتورک در ترکیه و اعلام رسمیت کشور جمهوری ترکیه به جای امپراتوری عثمانی، مسجد ایاصوفیه به موزه ایاصوفیه تبدیل شد. بسیاری ایاصوفیه را نماد ترکیه میدانند. به علاوه این مسجد در کنار برج گالاتا از نمادهای شهر استانبول محسوب میشود. برای آشنایی با این برج دیدنی توصیه میکنیم مقاله ما با موضوع دیدنیها، آدرس و قیمت ورودی برج گالاتا را مطالعه بفرمایید.
کلیسای ایاصوفیه استانبول؛ باارزش ترین اثر باقی مانده از دوره بیزانس
ایاصوفیه از برترین بناهای باقی مانده از دوران بیزانس است که در آن میتوان به وضوح شکوه معماری رومیان را دید. بیتردید بنایی که در زمان رومیان ساخته شده و هنوز هم مورد استفاده است، ارزش بازدید را دارد. از دلایل دیگری که سبب اهمیت و شهرت ایا صوفیه شده، این است که معمار سنان که یکی از معماران مشهور دوران عثمانی میباشد، در عصر عثمانیان روی آن کار کرد و بخشهای بسیاری از ایا صوفیه را مرمت نمود. امروزه موزهی ایاصوفیه به نمادی برای استانبول و چه بسا ترکیه بدل شده و باعث غرور مردم ترکیه است. برای بسیاری از گردشگران خارجی جالب است که بنایی که از کلیسا به مسجد تغییر کاربری یافته را از نزدیک ببینند زیرا همانطور که اشاره کردیم، این بنا تا سال 1453 میلادی یک کلیسای تمام عیار بود. بنابراین پیشنهاد میکنیم در سفر به استانبول حتما از این بنای دیدنی بازدید کنید. برای مطالعه بیشتر در مورد استانبول و دسترسی به راهنمای جامع سفر به این شهر، پیشنهاد میکنیم مقاله مجله لیلیمگ با عنوان سفر به استانبول ترکیه را مطالعه بفرمایید.
معماری مسجد ایا صوفیه استانبول؛ شکوه معماری بیزانس در استانبول
این مسجد را با ارزشترین اثر باقیمانده از دوره بیزانس در ترکیه میدانند که معماری شگفتانگیز رومیان را به ارث برده است. این بنا که حدود 6 هزار متر مربع مساحت دارد، کاملا از آجر ساخته شده و با مرمر پوشانده شده است، 107 ستون و 9 درب دارد. بزرگترین درب اصلی این مسجد را برای ورود پادشاه با چارچوب برنزی و قاب مرمر طراحی کرده بودند.
در ساختار بنا تدبیر هوشمندانهای برای هماهنگی طاقها و ستونها به کار رفته است. 4 ستون بزرگ از سنگ خارای مصری، 4 طاق بالا را نگه داشتهاند و گنبد بزرگ این مسجد بر روی آنها قرار گرفته است. در حقیقت بسیاری از ویژگیهای معماری حال حاضر این مسجد همچون گنبد، مناره، محراب، ستونها و تزئینات قرآنی پس از تغییر کاربری به این مسجد اضافه شده است. گنبد ایاصوفیه از سطح زمین 55 متر ارتفاع دارد و قطر آن 31 متر است که از محبوبترین نمادهای این مسجد برای گردشگران به شمار میرود. برخی ارتفاع بالای گنبد را نماد معلق بودن و نزدیکی به آسمان و خدا میدانند.
تاریخچه مسجد ایاصوفیه استانبول
ایاصوفیه بنایی تاریخی است و قدمت آن به دوره امپراتوری بیزانس باز میگردد. این بنا سه دوره تاریخی مختلف را به خود دیده است که عبارتند از:
ساخت مسجد ایاصوفیه در دوره بیزانس و نامگذاری آن
ایاصوفیه یا حاجیا سوفیا یا هاگیا صوفیا کلیسای مسیحیت شرق بود که در دوره امپراطوری بیزانس به سال 532 میلادی بنا به دستور امپراطور کنستانتین اول ساخته شد. این کلیسا نخست کلیسای بزرگ نام گرفت. پس از فتح استانبول، محمد دوم دستور داد کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کنند. در نام گذاری این مسجد به جای اختصاص دادن نام بنا به یک سنت، نام آن را به نامی مقدس اختصاص دادند، ایاصوفیه به معنای حکمت مقدس است
تبدیل ایاصوفیه به مسجد ایاصوفیه استانبول در زمان عثمانی
در سال 1453پس از تسخیر کنستانتینپول ، سلطان محمد دوم عثمانی بلافاصله به ایا صوفیه رفت و دستور تبدیل آن را به مسجد داد و پس از آن ایاصوفیه مسجد باقی ماند. در قرن بعد، ترمیم و ساختن عناصر اسلامی در ساختمان توسط معمار سینان انجام شد. منارهها، میرآب و منبرها نیز در این دوران اضافه شدند و بخشهای مختلفی نظیر کتابخانه، مقبرهها و فوارهها نیز اضافه شد.
تبدیل ایاصوفیه به موزه ایاصوفیه استانبول از زمان آتاتورک
در قرن پانزدهم میلادی پس از چندین سال جنگ میان مسلمانان و امپراطوری بیزانس، مسلمانان به فرماندهی سلطان محمد فاتح، پادشاه عثمانی پیروز شدند و توانستند قسطنطنیه را فتح کنند. بنا بر این قسطنطنیه، مرکز خلافت عثمانیان شد و اسلامبول نام گرفت و کلیسای هاجیا سوفیا به مسجد ایاصوفیه تبدیل شد. با برپایی جمهوری ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاتورک، اسلامبول به استانبول تغییر نام داد و مسجد ایاصوفیه، در دوره جدید به موزه ایاصوفیه تبدیل شد. برای مطالعه بیشتر درباره تاریخ این موزه میتوانید از History.com استفاده کنید.
آشنایی با بخش های مختلف مسجد ایاصوفیه استانبول
این موزه با توجه به وسعتی که دارد، از بخشهای مختلفی تشکیل شده است که توضیح مختصری درباره هرکدام داده خواهد شد.
محراب مسجد ایا صوفیه استانبول
محراب مسجد ایاصوفیه یکی از قسمتهای زیبای آن از نظر تزئیات بهکار رفته شده است. این محراب با استفاده از طلا و سنگ مرمر ساخته شده و در قسمت بالای آن جملاتی از قرآن نوشته شدهاند. دو شمعدان بزرگ برنزی که در دو سوی این محراب قرار دارند از کلیسای جامع مجارستان به این مسجد منتقل شدهاند و بههمین سبب ارزش تاریخی خاصی دارند.
کاشی کاری های مسجد ایاصوفیه استانبول
دیوارهای موجود در فضای داخلی ایاصوفیه، با استفاده از سنگ مرمر تزئین شده اند، جالب است بدانید که تزئینات مرمرین موجود بر روی دیوارها در کنار یکدیگر، باعث به وجود آمدن اشکال هندسی زیبایی شده است. سایر دیوارهای ایاصوفیه را با موزاییکهایی از جنس طلا، شیشه، نقره و سفال پوشاندهاند، بر روی این موزاییکها آثار هنری زیبایی از قرن 6 میلادی بجا مانده است، همچنین بر روی موزاییکهای سقف، تصاویری از قرن 7 و 8 میلادی قابل مشاهده است. از جمله این موزاییکها میتوان موزائیکهای زیر را نام برد:
- موزاییک سونو
- موزاییک مسیح
- موزاییک محراب
- موزاییک دو فرشته
- موزاییک ترکیب دسیسی
- موزاییک اسقف
- موزاییک زوئه
- موزاییک کمننوس
- موزایک امضا
گنبد مسجد ایاصوفیه استانبول ترکیه
یکی از نکات تحسین بر انگیز در طول تاریخ، شکوه و زیبایی گنبد بسیار بزرگ و عظیم مسجد ایاصوفیه بوده است. این گنبد که از ارتفاعی در حدود 55 متر از سطح زمین و 31 متر عرض تشکیل شده که چهار ستون مرمرین غول پیکر توانسته اند وزن این گنبد را در بین خود پخش کرده و استحکام آن را تضمین کنند. این گنبد امروزه و بر اثر مرمت و بازسازی های فراوان به شکل یک بیضی در آمده است. در گرداگرد این گنبد 40 پنجره کمانی شکل متوالی و به هم پیوسته نیز خود نمایی میکند که البته به جز تزئین گنبد توانستهاند نور بسیار مناسب و مطلوبی را به داخل بنا منعکس کنند.
منبر موزه ایاصوفیه استانبول
منبر ایاصوفیه در محراب مسجد قرار دارد، این منبر مرمرین را در قرن 16 میلادی ساخته اند. تزئینات موجود بر روی منبر زیبایی آن را دو چندان کرده است.
درهای مسجد ایاصوفیه استانبول
باب همایون، درب مرمرین و درب زیبا از دربهای این بنا میباشد. بزرگترین درب موجود در ایاصوفیه، باب همایون بوده که تاریخچه ساخت آن به قرن 6 میلادی باز میگردد. در بخش جنوبی ساختمان درب مرمرین قرار گرفته است، جالب است بدانید که درب مرمرین نشان دهندهی بهشت و جهنم میباشد. درب زیبا را میتوان قدیمیترین بخش موجود در ساختمان امروزی ایاصوفیه دانست که در بخش جنوبی شبستان قرار گرفته است. تاریخچه این درب به قرن 2 میلادی باز میگردد، همچنین جالب است بدانید که درب زیبا را در سال 838 میلادی از معبدی در شهر طرسوس به ایاصوفیه آورده اند.
مناره های موزه ایاصوفیه در استانبول
چهار ستون، که ارتفاع هر کدام از آنها نزدیک به 50 متر است، در چهارسوی گنبد اصلی قرار دارند و بهنوعی آن را دربرگرفتهاند. یکی از سه مناره رنگی تیرهتر، نزدیک به قرمز، دارد و علت این امر این است که منارهی قرمزرنگ با استفاده از آجر ساخته شده، اما در ساخت منارههای دیگر از سنگ مرمر استفاده شده است. در بین سه منارهی سفیدرنگ نیز یکی با دوتای دیگر فرق دارد و در ساخت آن ظرافت بیشتری بهخرج داده شده است.
آرامگاه های موزه ایا صوفیه استانبول
درکنار ایاصوفیه مقبرههایی قرار گرفته است، در این مکان مقبره پادشاهان عثمانی مانند سلطان سلیم دوم، سلطان مراد سوم، سلطان محمد سوم وسلطان مصطفی اول قرار دارد. شکل خاص مقبره سلطان سلیم دوم سبب شده است سالانه گردشگران بسیاری برای بازدید از آن به مسجد ایاصوفیه مراجعه کنند.
آدرس ایاصوفیه استانبول؛ چگونه به ایاصوفیه در استانبول برویم؟
مسجد ایاصوفیه در نزدیکی مسجد سلطان احمد و در محله سلطان احمد قرار دارد که به روشهای زیر میتوانید از این موزه دیدن کنید:
دسترسی به مسجد ایاصوفیه با مترو
برای دسترسی به مسجد ایاصوفیه با مترو استانبول، باید از نزدیکترین ایستگاه مترو به مسجد ایا صوفیه Marmaray Sirkeci Metro Station استفاده کرد که فاصلهاش تا مسجد 700 متر میباشد و با حدود 5 دقیقه پیاده روی میتوانید خود را به مقصد برسانید.
دسترسی به موزه ایاصوفیه استانبول با تراموا
نزدیکترین ایستگاه تراموا به ایاصوفیه Gülhane istasyonu نام دارد که با حدود 3 دقیقه پیاده روی از آن به مقصد خواهید رسید.
دسترسی به موزه ایاصوفیه استانبول با اتوبوس
نزدیکترین ایستگاه اتوبوس به مسجد ایا صوفیه، سلطان احمد نام دارد که تنها 69 متر با ایا صوفیه فاصله دارد.
چگونه از تکسیم به ایاصوفیه برویم؟
از میدان تقسیم تا ایاصوفیه 5 کیلومتر فاصله است که با پیاده روی 1 ساعت زمان میبرد و با ماشین شخصی 30 دقیقه و با استفاده از فونیکولار شماره 1 به کاباتاش رفته و با تراموا در ایستگاه سلطان احمد پیاده شوید. با این شیوه یکی از سریعترین و ارزان برای رفتن به موزه ایاصوفیه از میدان تکسیم است.
آدرس مسجد ایاصوفیه در استانبول
ترکیه، استانبول، فاتح، محله سلطان احمد واقع در منطقه اروپایی، میدان ایاصوفیه، شماره 1
Sultan Ahmet, Ayasofya Meydanı No:1, 34122 Fatih/İstanbul, Turkey
اطلاعات بازدید از موزه ایاصوفیه استانبول
قیمت بلیط مسجد ایاصوفیه استانبول
قیمت ورودی موزه ایاصوفیه استانبول پیش از تبدیل شدن آن به مسجد 100 لیر ترکیه بود. اما پس از تغییر کاربری آن در سال 2020، ورود به مسجد ایاصوفیه رایگان است و نیازی به خرید بلیط نمیباشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد قیمت بلیط ایاصوفیه استانبول کلیک کنید.
ساعت بازدید از مسجد ایا صوفیه در استانبول
ساعت خرید بلیت موزه ایاصوفیه در تابستان از 9 صبح تا 18 می باشد و در زمستان از 9 صبح تا 17 بجز دوشنبهها میباشد. که البته میتوانید 1 ساعت بیشتر از ساعت های اعلام شده در محیط موزه باشید. میتوانید برای اینکه از تاریخ پر رمز و راز این مسجد مطلع شوید از تورهای مجازی و یا حضوری استفاده کنید و بصورت آنلاین نیز از این سایت دریافت کنید.
لباس مناسب بازدید از موزه ایاصوفیه استانبول
برای بازدید از مساجد ترکیه، تمامی افراد، میبایست لباسی مناسب و پوشیده بر تن داشته باشند. اما به این دلیل که مسجد ایاصوفیه در حال حاضر دیگر کاربری موزه دارد. دیگر مانند مسجد نیاز به حفظ قواعد پوششی نیست. اما برای اینکه همرنگ اهالی ترکیه شوید و مورد استقبال ترکیه ای ها قرار گیرید، برای بازدید از ایاصوفیه هماننده شهروندان لباس بپوشید.
قوانین عکاسی در مسجد ایاصوفیه؛ آیا میتوان در مسجد ایاصوفیه عکاسی کرد؟
در بعضی از قسمت های مسجد عکس برداری با فلاش ممنوع است و ورود به موزه ایاصوفیه با دوربین منعی ندارد.
جاهای دیدنی نزدیک به ایا صوفیه استانبول
- مسجد سلطان احمد
- قصر توپکاپی
- قصر باسیلیکا
هتل های استانبول نزدیک به مسجد ایاصوفیه
- هتل آلپک (1126متر)
- هتل استانبول (128متر)
- هتل بوتیک سنت صوفیا (128متر)
برای آشنایی بیشتر با هتلهای استانبول در مناطق مختلف شهر و همچنین رزرو هتل ارزان در استانبول، پیشنهاد میکنیم مقالات مجله لیلیمگ با عنوان هتل ارزان استانبول و بهترین هتل استانبول را مطالعه بفرمایید.
رستوران های نزدیک به مسجد ایاصوفیه
- نارس براسری (160متر)
- رستوران بابیل (160متر)
- رستوران باسیلیکا (160متر)
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مسجد ایاصوفیه استانبول، شما را به دیدن ویدئوی زیر دعوت میکنیم:
سخن پایانی درباره مسجد ایاصوفیه ترکیه
بنای این کلیسا، مسجد و در حال حاضر موزه با کار 10 هزار کارگر در طول 5 سال و تحت نظر 100 استاد باشی تکمیل شد و توانست این بنای بینظیر را خلق کند و بهانهای برای سفر به استانبول باشد. استانبول به دلیل داشتن همین جذابیتهای تاریخی و مدرن، در کنار رستورانهای متنوع با غذاهای خوشمزه یکی از بهترین مقاصد سفر برای ایرانیان بهشمار میآید. برای آشنایی بیشتر با رستورانهای استانبول پیشنهاد میکنیم مقالات ما با عنوان غذاهای ارزان استانبول، رستوران ایرانی در استانبول و رستوران های گران قیمت استانبول را مطالعه بفرمایید. در پایان اگر از این موزه ایاصوفیه دیدن کردهاید، تجربهی خود از این موزه زیبا را با ما در میان بگذارید.