جلوگیری از بارداری؛ بهترین روش‌ها + مزایا و معایب

جلوگیری از بارداری روش‌های مختلفی دارد. روش‌های پیشگیری را از یک منظر می‌توان به دو دسته‌ی هورمونی و غیرهورمونی تقسیم بندی کرد. روش‌های هورمونی معمولا بازدهی بیشتر نسبت به روش‌های غیرهورمونی و طبیعی دارند. از طرفی این روش‌ها برخی از تاثیرهای طولانی مدت روش‌های غیرهورمونی نظیر جراحی یا کاشت ایمپلنت را ندارند و به همین جهت از محبوب‌ترین روش‌های پیشگیری محسوب می‌شوند. اما آیا استفاده از روش‌های هورمونی، بهترین روش جلوگیری از بارداری است؟ برای پاسخ به این پرسش و آشنایی با انواع مختلف روش‌ها جلوگیری با این مقاله از مجله اینترنتی لی‌لی‌مگ همراه شوید.

انواع روش های جلوگیری از بارداری چیست؟

جلوگیری از بارداری به معنای استفاده از ابزارهای فیزیکی، داروهای هورمونی، عمل جراحی و یا برخی روش‌های جنسی برای پیشگیری از تشکیل نطفه در رحم یا همان حاملگی است. زن و شوهر با انجام این روش‌ها می‌توانند زمان بچه دار شدن را تعیین کرده و یا آن را به تاخیر بیندازند. نکته‌ی مهم در استفاده از انواع روش جلوگیری از بارداری این است که هر کدام از روش‌ها میزان موفقیت متفاوتی دارند. برخی از روش‌ها می‌توانند تا 99 درصد از بارداری پیشگیری کرده و در برخی این احتمال تا 80 درصد هم کاهش می‌یابد.
برای آشنایی با روش‌های پیشگیری از بارداری ویدیو زیر را تماشا کنید:

جلوگیری از بارداری با قرص ضد بارداری

جلوگیری از بارداری با قرص های ضد بارداری یکی از رایج‌ترین روش‌ها در دنیاست. این روش بعد از روش جراحی و آی یو دی، سومین روش پرطرفدار در میان زنان محسوب می‌شود. مطابق آمار موجود حدود 8.8 درصد از خانم‌ها از این روش برای جلوگیری استفاده می‌کنند. جالب است بدانید که در کشور پرتقال حدود 50 درصد از زنان از این روش برای پشیگیری از بارداری استفاده می‌کنند. قرص ضدبارداری ضریب اثر 99 درصد دارد و تنها زمانی ممکن است اثرگذار نباشد که نظم خوردن قرص‌ها به هم بریزد.

مزایای جلوگیری از بارداری با قرص

• دسترسی آسان برای خرید
• تنظیم زمان قاعدگی
• کاهش خونریزی‌های قاعدگی
• کاهش دردهای زمان قاعدگی
• عدم نیاز به استفاده از سایر روش‌های جلوگیری دیگر
• کم کردن آکنه و جوش‌های پریود
• امکان بارداری پس از قطع دارو
• عدم کاهش لذت جنسی
• عدم نیاز به قطع آمیزش برای جلوگیری

عوارض جلوگیری از بارداری با قرص

• از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کند.
• باید روزانه مصرف شود
• با فراموشی مصرف قرص تاثیر دارو از بین می‌رود.
• قرص‌هایی که هورمون استروژن دارند، در زمان شیردهی مضر هستند.
• برای انتخاب نوع قرص نیاز به تشخیص پزشک است.
• هزینه نسبتا بالاتری از روش جلوگیری با کاندوم دارد.
• ممکن است موجب سردرد یا حالت تهوع موقتی شود.
• احتمال بروز تنبلی تخمدان

چند نکته درباره پیشگیری از بارداری با قرص

• قرص‌های ضدبارداری در انواع 21 روزه، 28 روزه و 91 روزه موجود هستند. در مدل 21 روزه باید قرص اول را از روز سوم تا پنجم پریود خورده و پس از مصرف 21 قرص، 7 روز مصرف را قطع کنید. سپس بسته دوم را از روز هشتم آغاز کنید. در مدل 28 روز مشابه قبل برای 21 روز قرص فعال مصرف شده و سپس برای 7 روز از قرص بی‌اثر (قرص‌های حاوی ویتامین و مینرال) استفاده می‌شود. قرص‌های 91 روزه هم به همین‌ صورت برای سه ماه استفاده می‌شود.
• از معروف‌ترین برندهای قرص بارداری که در ایران رایج است می‌توان به ال دی، اچ دی ، روکینا، مارولین (مارلن)، یاسمین و یاز اشاره کرد.
• پایبند بودن به زمان مصرف و به هم نزدن نظم آن، موضوعی مهم و ضروری در استفاده از این قرص‌ها برای جلوگیری از بارداری است. پیشنهاد می‌کنیم از نرم‌افزار‌های یادآوری برای زمان مصرف قرص استفاده کنید.
• اگر برای بیش از 2 روز مصرف قرص را قطع کنید، اثر هورمون در خون کم شده و باید تا رسیدن به قاعدگی از روش دیگری برای پیشگیری استفاده کنید. پس از آن می‌توانید مصرف قرص‌ها را دوباره شروع کنید.
• قرص‌های جلوگیری از بارداری باید توسط پزشک و براساس شرایط شما انتخاب شود تا تاثیر مناسب را داشته باشد.

پیشگیری از بارداری با چسب ضد بارداری

پیشگیری از بارداری با استفاده از چسب های ضد بارداری روشی نسبتا موثر است که تا 91 درصد از حاملگی جلوگیری می‌کند. این چسب‌ها ظاهری مربعی شکل مانند چسب‌ زخم دارند و بر روی بازو، شکم، کمر یا باسن چسبانده می‌شوند. چسب‌ پیشگیری از حاملگی فقط برای یک هفته کارایی داشته و بعد از آن باید آن را تعویض کنید. در ضمن باید برای سه هفته متوالی از این چسب‌ها استفاده کرده و سپس مصرف آن برای یک هفته قطع کنید. همچنین شروع استفاده از این چسب باید در 5 روز اول قاعدگی باشد.

مزایای چسب جلوگیری از بارداری

• دسترسی آسان برای خرید
• تنظیم زمان قاعدگی
• کاهش خونریزی قاعدگی
• کاهش دردهای زمان قاعدگی
• عدم نیاز به استفاده از سایر روش‌های جلوگیری
• آکنه و جوش‌های پریود را کم می‌کند
• با استفاده نکردن از چسب، امکان بارداری فراهم می‌شود.
• عدم کاهش لذت جنسی
• نیاز به قطع آمیزش برای جلوگیری در این روش نیست.
• نیاز به مصرف روزانه ندارد.

معایب چسب جلوگیری از بارداری

• از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کند.
• چسب باید پس از یک هفته تعویض شود.
• در صورت کنده شدن چسب برای بیش از 72 ساعت، تاثیر آن از بین می‌رود.
• چسب‌ها به دلیل داشتن هورمون استروژن برای خانم‌های شیرده مناسب نیستند.
• هزینه‌ی نسبتا بالاتری از روش جلوگیری با کاندوم دارد.
• ممکن است موجب سردرد یا حالت تهوع موقتی شود.
• احتمال تنبلی تخمدان را به همراه دارد.
• ممکن است برای بعضی افراد حساسیت پوستی ایجاد کند.
• مکان چسب هر دوره باید تعویض شود.
• برای زنان بالای 35 سال یا زنان سیگاری موثر نیست.

چند نکته درباره پیشگیری از بارداری با چسب

• برای آنکه زمان تعویض هفتگی چسب ضد حاملگی را فراموش نکنید، بهتر است روز اول یا روز آخر هفته را برای تعویض انتخاب کنید.
• در صورتی که چسب از پوست شما جدا شد، ظرف همان روز چسب جدیدی را بر روی پوستتان بچسبانید.
• برای حمام رفتن نیازی نیست درباره خیس شدن چسب نگران باشد زیرا این چسب در برابر آب مقاوم است و از بدن جدا نمی‌شود.
• حتما پوست را در زمان چسباندن چسب خشک کنید. همچنین دقت کنید که محل چسب خیس یا کرم زده نباشد.

جلوگیری از بارداری با آمپول ضد بارداری

جلوگیری از بارداری با آمپول از روش‌هایی است که در صورت استفاده‌ی صحیح تا 99 درصد از حاملگی پیشگیری می‌کند (منبع). این آمپول‌ها انواع مختلفی دارد و مدل‌های مختلف آن برای چند ماه از حاملگی جلوگیری می‌کند. برای مثال آمپول سه ماهه ضدبارداری که با نام آمپول دپوپروورا شناخته می‌شود، حاوی هورمون پروژستین است که برای مدت سه ماه از بارداری جلوگیری می‌کند. آمپول یک ماهه ضدبارداری یا سیکلوفم نوع دیگر این آمپول‌هاست که حاوی هورمون‌های استروژن و پروژستین است و برای یک ماه از بارداری پیشگیری می‌کند. هر دو مدل آمپول بعد از یک هفته تاثیر می‌کنند و برای افرادی که سابقه سرطان سینه و قاعدگی نامنظم دارند، توصیه نمی‌شود. جالب است بدانید که در کشور اندونزی حدود 33 درصد از زنان از این روش برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با این روش جلوگیری از بارداری، شما را به دیدن ویدیوی زیر دعوت می‌کنیم:

مشاهده در آپارات

مزایا پیشگیری از بارداری با آمپول

• جلوگیری از بارداری برای مدت طولانی‌تر نسبت به قرص و چسب
• کاهش خونریزی قاعدگی
• کاهش دردهای زمان قاعدگی
• عدم نیاز به استفاده از سایر روش‌های پیشگیری
• آکنه و جوش‌های پریود را کم می‌کند
• پس از قطع مصرف آمپول، امکان بارداری فراهم می‌شود.
• عدم کاهش لذت جنسی
• نیاز به قطع آمیزش برای جلوگیری در این روش نیست.
• نیاز به مصرف روزانه ندارد.

عوارض پیشگیری از بارداری با آمپول

• احتمال تنبلی تخمدان
• احتمال قطع پریود تا 18 ماه
• احتمال طولانی شدن پریود و کم شدن خونریزی
• احتمال کم شدن زمان پریود و خونریزی شدید
• احتمال لکه بینی زیاد
• از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کند.
• استفاده از آمپول سیکلوفم به دلیل داشتن هورمون استروژن در زمان شیردهی توصیه نمی‌شود.
• هزینه نسبتا بالاتری نسبت به روش جلوگیری با قرص و چسب دارد.
• ممکن است موجب سردرد یا حالت تهوع موقتی شود.
• به دلیل هورمون پروژستین، اشتها زیاد می‌شود و سبب افزایش وزن می‌شود.
• برای زنان بالای 35 سال یا سیگاری موثر نیست.

چند نکته درباره جلوگیری از بارداری با آمپول

• تا سه هفته بعد از زایمان مجاز به استفاده از این روش نمی‌باشید.
• اگر زمان تزریق آمپول دپوپرووا را تا 15 هفته هم فراموش کردید، هنوز آثار این دارو در بدن هست و با انجام مجدد تزریق، تا سه ماه بعد پیشگیری خواهد کرد. اما اگر از این زمان گذشت، باید بعد از تزریق حتما در هفته اول از سایر روش‌های پیشگیری هم استفاده کنید.
• آمپول دپوپرووا موجب تاخیر در بازگشت باروری می‌شود. اگر تجربه بارداری نداشته‌اید، بهتر است از سایر روش‌ها استفاده کنید.
• مصرف این آمپول‌ها به دلیل اینکه ممکن است عوارضی در رشد استخوانی داشته باشد، برای دختران زیر 16 سال و افراد سیگاری ممنوع است.
• بهتر است قبل از استفاده از روش تزریق برای جلوگیری از بارداری، حتما با پزشک زنان مشورت کنید و استفاده از سایر روش‌های پیشگیری را نیز بررسی کنید تا روشی که عوارض کمتری دارد را انتخاب کنید.

پیشگیری از بارداری با حلقه های ضد بارداری

پیشگیری از بارداری با حلقه واژنی یا حلقه مهبلی، اگر به درستی استفاده شود، تا 99 درصد از بارداری پیشگیری می‌کند. این حلقه مشابه کلاهک رحمی، اسفنج و دیافراگم در دهانه رحم قرار می‌گیرد و باعث آزاد شدن هورمون‌های پروژستین و استروژن در بدن می‌شود. حلقه واژنی باید در 5 روز اول قاعدگی در جایش قرار بگیرد. در این شرایط این حلقه تا 21 روز برای جلوگیری از بارداری موثر است. در نظر داشته باشید که می‌توان این حلقه را بدون مراجعه به پزشک و در خانه نصب کرد. اما اگر حلقه به درستی در جایش قرار نگیرد، بازدهی آن تا 91 درصد کاهش می‌یابد.

مزایای حلقه جلوگیری از بارداری

• نیاز به مراجعه به پزشک برای گذاشتن حلقه نیست.
• جلوگیری از بارداری برای مدت طولانی‌تر نسبت به قرص و چسب
• کاهش خونریزی‌های قاعدگی
• کاهش دردهای زمان قاعدگی
• عدم نیاز به استفاده از سایر روش‌های جلوگیری
• آکنه و جوش‌های پریود را کم می‌کند
• با استفاده نکردن از حلقه، امکان بارداری فراهم می‌شود.
• عدم کاهش لذت جنسی
• نیاز به قطع آمیزش برای جلوگیری در این روش نیست.
• نیاز به مصرف روزانه ندارد.
• احتمال بروز سرطان رحم، تخمدان، آندومتر و حاملگی خارج رحم را کاهش می‌دهد.
• خطر ابتلا به کیست در تخمدان‌ها و سینه‌ها را کاهش می‌دهد.

معایب حلقه پیشگیری از بارداری

• از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کند.
• باید هر 21 روز یکبار تعویض شود.
• به دلیل وجود هورمون استروژن برای خانم‌های شیرده مناسب نیست.
• هزینه‌ی نسبتا بالا
• ممکن است موجب سردرد یا حالت تهوع موقتی شود.
• احتمال تنبلی تخمدان
• ممکن است باعث حساسیت واژن شود.

چند نکته درباره جلوگیری از بارداری با حلقه

• برای اینکه تعویض حلقه پس از 21 روز را فراموش نکنید، از تقویم یا از نرم افزارهای یادآوری استفاده کنید.
• اگر برای اولین بار از این روش استفاده می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم برای نصب آن از پزشک کمک بگیرید تا فرآیند نصب و محل قرارگیری حلقه را به خوبی یاد بگیرید.
• اگر بعد از اتمام پریود حلقه را قرار دهید، باید برای یک هفته از سایر روش‌های پیشگیری هم استفاده کنید. زیرا یک هفته زمان لازم است تا حلقه هورمون‌های موثر در پیشگیری را آزاد کند.

جلوگیری از بارداری با دستگاه ضد بارداری (آی یو دی)

جلوگیری از بارداری با آی یو دی (iud) یک روش طولانی مدت است که تا 99 درصد از حاملگی پیشگیری می‌کند. این دستگاه در داخل رحم قرار می‌گیرد و به علت هورمون‌هایی که آزاد می‌کند، مانع رسیدن اسپرم به تخمک می‌شود. در حال حاضر 4 برند آی یو دی هورمونی وجود دارد که سال‌های تاثیرگذاری متفاوتی دارند. برند میرنا (Mirena) و برند لیلتا (Lyletta) تا 7 سال، برند کیلینا (Kyleena) تا 5 سال و برند اسکایلا (Skyla) تا 3 سال موثر است. هر 4 برند از هورمون پروژستین برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند. البته دستگاه آی یو دی مدل غیرهورمونی یا مسی هم دارد که عملکرد آن با مدل هورمونی متفاوت است. برای آشنایی بیشتر با این دستگاه شما را به دیدن ویدیوی زیر دعوت می‌کنیم:

مشاهده در یوتیوب

مزایای دستگاه جلوگیری از بارداری

• عدم نیاز به استفاده از سایر روش‌های پیشگیری
• تا 5 روز بعد از رابطه محافظت نشده از بارداری پیشگیری می‌کند.
• جلوگیری از بارداری طولانی مدت (حداقل 3 سال)
• کاهش خونریزی دوران قاعدگی
• کاهش دردهای دوران قاعدگی
• کاهش آکنه و جوش‌های دوران قاعدگی
• عدم کاهش لذت جنسی

معایب دستگاه پیشگیری از بارداری

• باید توسط پزشک کار گذاشته شود.
• هزینه نسبتا بالا نسبت به سایر روش‌های هورمونی (حداقل 1 میلیون تومان)
• عدم پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی
• لزوم معاینه دوره‌ای
• برای کسانی که عفونت واژن دارند، کار گذاشته نمی‌شود.
• احتمال خونریزی نامنظم موقتی
• احتمال لکه بینی موقتی برای 3 تا 6 ماه
• با خارج کردن دستگاه، 6 هفته زمان می‌برد تا امکان بارداری فراهم شود.
• احتمال تنبلی تخمدان

چند نکته درباره دستگاه جلوگیری از بارداری در زنان

• اگر می‌خواهید از دستگاه غیرهورمونی استفاده کنید، می‌توانید از مدل مسی آن با برند پاراگارد استفاده کنید که نسبت به مدل هورمونی آن مدت زمان بیشتری موثر است و تا 12 سال از بارداری پیشگیری می‌کند.
• از آنجایی که برای نصب و قرار دادن دستگاه نیاز به مراجعه به پزشک هست، تمامی علائم التهاب و عفونت واژن قبل از کارگذاشتن دستگاه بررسی می‌شود و پس از آن می‌توانید دستگاه را قرار دهید.
• مدل میرنا نمونه‌ی پرکاربرد دستگاه در ایران است.
• ممکن است در زمان قرار دادن دستگاه درد در مواضع شکم و زیرشکم احساس شود که معمولا موقتی است.
• در زمان چک آپ دوره‌ای با کمک سونوگرافی، موضع دقیق قرار گرفتن دستگاه باید چک شود.

پیشگیری از بارداری با ایمپلنت ضد بارداری

پیشگیری از بارداری با ایمپلنت یا کپسول تقریبا به اندازه‌ی روش آی یو دی موثر است. این ایمپلنت توسط پزشک در زیر پوست بازو کاشته می‌شود. البته نحوه‌ی کاشت به گونه‌ای است که کپسول در زیر پوست مشخص نباشد. این دستگاه هورمون پروژستین را در بدن آزاد کرده و برای مدت سه سال از بارداری جلوگیری می‌کند. درصد بازدهی ایمپلنت یا کپسول کاشتنی ضدبارداری 99 درصد است (منبع).

مزایای پیشگیری از بارداری با ایمپلنت

• عدم نیاز به استفاده از سایر روش‌های پیشگیری
• جلوگیری از بارداری طولانی مدت (3 سال)
• کاهش خونریزی قاعدگی
• کاهش دردهای زمان قاعدگی
• عدم کاهش لذت جنسی
• نیاز به قطع آمیزش برای جلوگیری در این روش نیست.
• عدم احساس درد در ناحیه شکم و زیر شکم مانند آی یو دی
• عدم بروز عفونت‌های احتمالی مانند روش دستگاه

مضرات پیشگیری از بارداری با ایمپلنت

• باید توسط پزشک کار گذاشته شود.
• هزینه نسبتا بالا نسبت به سایر روش‌های هورمونی
• عدم پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی
• کبودی احتمالی بازو در چند هفته اول
• احتمال خونریزی نامنظم و موقتی
• احتمال لکه بینی موقتی برای 3 تا 6 ماه
• احتمال تنبلی تخمدان

چند نکته درباره جلوگیری از بارداری با ایمپلنت

• ایمپلنت با بی حسی موضعی در بازو در زیر پوست قرار می‌گیرد و دردی همانند آمپول زدن دارد. برای برداشتن آن هم از همین روش استفاده می‌شود.
• اگر درد بازو برای مدت طولانی بود و یا حساسیت پوستی ایجاد شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
• برخی آنتی بیوتیک‌ها مثل ریفامپین و ریفامپیسین ممکن است اثر ایمپلنت را کاهش دهند.
• در زمان تجویز داروهای آنتی بیوتیک حتما اعلام کنید که ایمپلنت دارید تا تداخل دارویی داروها چک شود.

سخن پایانی درباره راه های پیشگیری از بارداری

پیشگیری از بارداری روش‌های مختلفی دارد که در این مطلب به بررسی روش‌های هورمونی و میزان تاثیرگذاری آنها پرداختیم. روش‌های هورمونی در مقایسه با روش‌های غیرهورمونی مزایا و معایبی دارند. از مهمترین مزایای این روش‌ها می‌توان به اثرگذاری بالا، عدم قطع رابطه جنسی و کاهش لذت جنسی اشاره کرد. در طرف مقابل این روش‌ها معایب مهمی دارند که از جمله‌ی آن می‌توان به نامنظم شدن قاعدگی و یا قطع آن برای مدتی اشاره کرد (برای آشنایی بیشتر به فایل pdf انتهای صفحه مراجعه کنید). به علاوه روش‌های هورمونی تاثیر منفی بر روی کبد داشته و استفاده از آنها به افرادی که بیماری کبدی دارند، اصلا توصیه نمی‌شود. با توجه به این موارد پیشنهاد می‌کنیم قبل از استفاده از روش های پیشگیری از بارداری هورمونی حتما با پزشک زنان و همچنین افرادی که سابقه‌ی استفاده از این روش‌ها را داشته‌اند، مشورت کنید. در پایان از شما همراهان عزیز درخواست می‌کنیم که اگر تجربه یا پیشنهادی درباره از روش‌های مختلف پیشگیری دارید، آن را در قسمت نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.

عوارض پیشگیری هورمونی از بارداری